Yangiliklar

Vitamin D haqiqatan ham vitaminmi?

Zuhriddin Obloqulov , Yanvar 17, 2020

Vitamin D ning muqobil nomlari – kalsitriol (1,25-digidroksivitamin D); ergokalsiferol (vitamin D₂); xolekalsiferol (vitamin D₃); kalsidiol (25-gidroksivitamin D).

Vitamin D

Vitamin D haqiqatan ham vitamindan ko’ra gormon xususiyatlarini o’zida ko’proq namoyon etadi. Vitamin D steroid modda, u xolesterindan hosil bo’lgan. Vitamin D ichaklardan kalsiyning qonga so’rilishi uchun kerak. Vitamin D quyosh nurlari ta’sirida terida sintezlanadi va kunlik ovqat tarkibidan o’zlashtiriladi( o’rtacha 10 %). Jigar va buyraklar ovqatdan olingan va terida sintezlangan vitamin D ni aktiv gormon, kalsitriolga o’zgartiradi. Aktiv gormon vitamin D ichaklardan qonga so’rilayotgan kalsiyning miqdorini oshiradi va buyraklardan kalsiyning chiqib ketishini kamaytiradi. Shuningdek, vitamin D suyak hujayralari faolligini boshqaradi va bolalarda va kattalarda yangi suyak hosil bo’lishida juda zarur. Keyingi tadqiqotlar vitamin D yanada ko’proq va muhim vazifalarni bajarishini ko’rsatyapti. Ko’p to’qimalarimizda vitamin D retseptorlari mavjud. Ichakdagi retseptorlarga vitamin D bog’langanda, hujayralarning kalsiy so’rish qobiliyati oshadi.

Vitamin D boshqaruvi

Agar, qonda kalsiy miqdori kamaysa, qalqonorqa bezi buni sezadi va paratgormon ishlab chiqarishni oshiradi. Paratgormon gormoni aktiv vitamin D sintezlovchi ferment faolligini oshiradi. Natijada qondagi Ca²⁺ miqdori ko’payadi. Hosil bo’lgan aktiv vitamin D qalqonorqa bezida paratgormon ishlab chiqarishni kamaytiradi. Yana, Vitamin Dning sintezlanishi to’g’ridan to’gri kalsiy, fosfat va kalsitriol tomonidan nazorat qilinadi.

Vitamin D sintezi

Teriga yaqin joyda xolesterol quyoshning ultrabinafsha nurlari ta’sirida vitamin D₂(ergokalsiferol)ni hosil qiladi. So’ng jigarda ferment ta’sirida vitamin D₃ (xolekalsiferol)ga aylanadi. Vitamin D₃ qon orqali buyrakka yetib keladi va juda aktiv ko’rinishga ya’ni kalsitriolga aylanadi.